ترکیه و ارمنستان بیش از 100 سال است که در مورد رویدادهای سال 1915 در آناتولی شرقی بحث می‌کند.

ارمنستان ادعا می کند که حدود 1.5 میلیون ارمنی در سال 1915 از مناطقی که اکنون در مرزهای ترکیه قرار دارند در جریان تحجیرهای دسته جمعی جان باخته‌ اند، در حالی که ترکیه رنج و درد ارامنه را می پذیرد اما معتقد است که مسئله مسلمانان مقتول نیز باید در این زمینه مورد توجه قرار گیرند.

به گفته ترکیه، در طول سال های 1912 و 1922 نزدیک به 3 میلیون نفر از جمله ترک ها، کردها و یهودیان جان باختند و تخمین زده می شود که حدود 300 تا 600 هزار نفر از این تعداد ارمنی باشند.

پروفسور جاستین مک کارتی، مورخ و جمعیت شناس گفت: «نکته دیگری که می خواهم بگویم این است که ما باید در نظر بگیریم که ارامنه ترک ها و کردها را هم کشتند.

بسیاری از مورخان قبول دارند که از مردم ارامنه نیز جان باختند با این حال، او می گوید که این یک نسل کشی به آن معنا که کشورهای غربی و رسانه ها نشان می دهند نیست.

برنارد لوئیس، مورخ برجسته می گوید که درد ارامنه را احساس می کنم، با این حال، او مقایسه این حادثه با هولوکاست که در آن یهودیان کشته شدند مخالف است.

برنارد لوئیس مورخ معتقد است: ارمنی ها خواهان بهره برداری از هر دو طرف هستند از یک طرف، آنها با افتخار از مبارزه خود علیه استبداد عثمانی صحبت می کنند از طرف دیگر نیز تراژدی خود را با هولوکاست یهودیان مقایسه می کنند، من این را قبول ندارم

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه گفت: تمام جهان باید این را بدانند. ما تمامی آرشیوهای خود را باز کرده ایم، ارمنی ها نیز در صورت داشتن آرشیو باید در میان بگذارند. کل جهان، کشورهای ثالث؛ آرشیوهای خود را در صورت وجود باز کنید

برای درک آنچه واقعاً در سال 1915 اتفاق افتاد، باید به عقب برگردیم؛ امپراتوری عثمانی قرن ها در صلح و آرامش بر ترک، کرد، ارمنی، یونانی و یهودی که در کنار هم زندگی می کردند بیش از 600 سال حکومت کرد. مرزهای امپراتوری از جنوب شرقی اروپا، خاورمیانه، شمال آفریقا و بسیاری از مناطق شبه جزیره عربستان امتداد داشت

پروفسور مک کارتی می افزاید: ارمنی ها و ترک ها 800 سال با هم زندگی کردند همه چیز در این 800 سال بطور مکمل کار نکرده است اما در این مدت آنها به زندگی مشترک ادامه دادند و زنده ماندند.

ارامنه عثمانی بین سالهای 1893 تا 1915 علیه دولت عثمانی قیام کردند و به دو گروه جدایی طلب ارمنی پیوستند:

• داشناک ها
• هنچاک های بدنام

این دو گروه اسلحه به دست گرفتند و اشغال شرق آناتولی توسط روسیه را تسهیل کردند. ارمنی ها برای کسب خودمختاری در قفقاز و شرق آناتولی شورش هایی را در مناطق مختلف آناتولی شرقی آغاز کردند.

در سال 1914 روس ها به ترک ها اعلام جنگ کردند و ارمنی ها تصمیم گرفتند که زمان رسیدن خواست های خود فرا رسیده است

هوانس کجازنونی، اولین نخست وزیر ارمنستان، گفت: ما روسیه را بدون تردید پذیرفتیم بدون هیچ مبنای واقعی، ما معتقد بودیم که دولت تزاری با خودگردانی ما موافقت خواهد کرد

نورمن استون مورخ و نویسنده: داشناک ها فکر می کردند اگر داوطلبانی برای ارتش روسیه پیدا کنند که چهار تیپ را نیز درست کردند می توانند برای ایجاد ارمنستان مستقل روی روس ها حساب کنند، البته زمانی که ترک ها در سال 1915 در گالیپولی مورد حمله انگلیسی ها و فرانسوی ها قرار گرفتند این اتفاق یک تحریک وحشتناک بود که در همان زمان رخ داد.

در حالی که امپراتوری عثمانی در بسیاری از جبهه ها در حال جنگ بود روسها به شدت از ارامنه حمایت کردند. برای روشن شدن موضوع باید بگویم که هر ارمنی که تحت حکومت عثمانی زندگی می کرد، بخشی از این قیام نبود.

ارامنه فهیم گفتند این یک اشتباه وحشتناک بود. به نظر شما داشناک ها چه کردند؟ آنها به این افراد شلیک کردند

گروه های ارمنی سطح خشونت را افزایش می دادند و خطوط ارتباطی و حیاتی امپراتوری عثمانی و وسایل حمل و نقل را مختل می کردند بنابراین امپراتوری عثمانی تصمیم گرفت حدود 700 هزار ارمنی را در مناطق مختلف عراق و سوریه کنونی اسکان دهد.

نامه های وزارت کشور به بسیاری از فرمانداری ها اهمیتی که امپراتوری عثمانی برای ارمن ها قائل بود را آشکار می کند:

تضمین امنیت کامل ارامنه نقل مکان شده در این سفر ضروری است، در طول جابجایی ارامنه، به مردم محلی به هیچ وجه نباید اجازه اقدام داده شود، در برابر هر نوع حمله ای که ممکن است از سوی قبایل سر راه و روستاییان صورت گیرد، تمام تدابیر باید اتخاذ شود و کسانی که اقدام به چنین حمله ای می کنند باید فوراً و در صورت لزوم با زور متوقف شوند

اسناد بایگانی نشان می‌دهد که افسران و شهروندانی از عثمانی وجود داشته‌اند که بر خلاف دستورات علیه کاروان‌های ارمنی جنایت کردند. یک هزار شهروند عثمانی از جمله مقامات دولتی شناسایی شده اند و این افراد به جرم کشتن ارامنه محاکمه شدند. این افراد مسئول تلفات ارامنه بودند و در سال 1916 به مجازات های مختلف از جمله اعدام محکوم شدند.

پروفسور مک کارتی می گوید عثمانی ها به جرم جنایت علیه ارامنه سعی کردند از قوانین قانونی پیروی کنند؛ آنها کسانی را که مرتکب این جنایات شدند محاکمه کردند و سپس آنها را به دار آویختند، در میان این افراد یک فرماندار عثمانی نیز وجود داشت. البته این روند کاملی نبود. بسیاری از مردم برای کاری های خلاف خود جزا نگرفتند اما چه تعداد از ارمنی یا روس به خاطر قتل ترک ها محاکمه یا محکوم شدند؟

هیچ یک، حتی یک نفر، تحت پیگرد قانونی قرار نگرفت

در همین دوره 2.5 میلیون مسلمان در آناتولی جان باختند این تعداد، بسیار بیشتر از تعداد ارامنه ای است که در زمان جابجایی در اثر طاعون و گرسنگی جنایات قبیله ای، بیماری ها جان خود را از دست داده اند

ارامنه در گروه های 200 نفره اعزام می شدند و تضمین شده بود که می توانند پس از پایان خطر برگردند. در جریان تبعید، گروه های ارمنی نیز هزاران ارمنی را که به این دلیل به آنها خیانت کرده اند کشتند.

ارامنه ساکن ازمیر، استانبول و ادرنه در جابجایی گنجانده نشدند، زیرا تهدید یا خطری نداشتند

تخمین زده می شود که پس از پایان جنگ، 280 هزار ارمنی به سرزمین های اشغال شده عثمانی در آناتولی بازگشتند و در مجموع 700 هزار ارمنی نیز به کشورهای دیگر مهاجرت کردند.

اگر می خواهید عثمانی ها را به نسل کشی، قتل عام یا هر چیز دیگری متهم کنید شما باید این مطالب و اطلاعات را در نظر بگیرید