عناصر کمیاب خاکی و معدنی ترکیه

با توسعه هیجان بر انگیز فناوری، تقاضای مواد خام در حال افزایش است. بسیاری از محصولات تکنولوژیکی به عناصر خاکی کمیاب وابسته هستند.

ترکیه یکی از کشورهای خوش شانس از لحاظ معادن این عناصر است.

از جمله محصولات تکنولوژیکی مانند گوشی‌های هوشمند، توربین‌های بادی، سلول‌های سوختی وسایل نقلیه هیبریدی و … همگی برای تولید وابسته به ماده کمیاب (NTA) به عنوان ماده خام پایه  هستند.

با پیشرفت تکنولوژی، نیاز به عناصر کمیاب خاکی در سراسر جهان در حال افزایش است.

ترکیه در مقایسه با بسیاری از کشورهای جهان از نظر معدن دارای NTA بسیار خوش شانس است.

رئیس گروه مهندسی معدن دانشکده مهندسی Cerrahpaşa دانشگاه استانبول، پروفسور. دکتر. Kurşun Unver به سوالات خبرنگار TRT در این خصوص پاسخ داد.

عناصر خاکی کمیاب به چه معنا هستند؟ و چه عناصری را به ذهن متبادر می کند؟

مفهوم عنصر کمیاب، یا کمیاب بودن یک عنصر، به طور کلی، مشخصه‌ای است که به میزان وجود یک عنصر در پوسته زمین مربوط می‌شود.

معروف ترین نمونه های آن، البته طلا و سایر فلزات گروه پلاتین هستند.

امروزه مفهوم عنصر “نادر” به مفهومی تبدیل شده است که مترادف با عناصر خاکی کمیاب (REE) استفاده می شود.

عناصر REE ، که 15 عنصر از لانتانیم تا لوتتیوم در گروه لانتانیدها 57-71 جدول تناوبی هستند.

این یک گروه عنصری است که به دلیل خواص مشابه با عناصر این گروه شامل اسکاندیم با عدد اتمی 21 و عنصر ایتریم شماره 39 نیز شناخته می شوند.

آیا دلایل دیگری وجود دارد که این عناصر را به عنوان نادر توصیف کند؟

دلیل اینکه REE به عنوان کمیاب شناخته می شود، به دلیل کم بودن این عناصر در پوسته زمین است، اما تعداد کمی کانی سازی های پرمحتوا در سراسر جهان نسبت به اکثر فلزات وجود دارد.

به عنوان مثال نسبت عناصر سریم و نئودیمیم که جزو عناصر REE هستند در پوسته زمین به ترتیب 70 و 37 pm است و از سرب (16 ppm) که جزو عناصر کمیاب نیست، بیشتر است.

به ویژه در سال های اخیر علاقه روزافزونی به این عناصر در جهان وجود داشته است. دلیل این امر چیست؟ این عناصر به طور خاص در چه زمینه هایی استفاده می شوند؟

دلیل اصلی افزایش علاقه به این عناصر در جهان، افزایش استفاده از این عناصر در صنعت تولید است.

گوشی های هوشمند در حال حاضر در واقع کامپیوتر هستند و میزان استفاده از آنها در 10 سال گذشته با سرعت باورنکردنی افزایش یافته است.

استفاده از محصولاتی مانند توربین‌های بادی و سلول‌های سوختی خودروهای هیبریدی که در تولید انرژی‌های تجدیدپذیر نیز مطرح می‌شوند، سال به سال در حال افزایش است.

REE ها به طور گسترده در ساخت صفحه نمایش، قطعات ذخیره سازی، باتری، آهنربای دائمی و بسیاری از اجزای دیگر همه این محصولات با تکنولوژی بالا استفاده می شوند.

انتظار می رود این نرخ های استفاده در سال های آینده بیشتر افزایش یابد. عناصر خاکی کمیاب با توسعه فناوری به ماده اولیه مهمی در زمینه هایی مانند مواد ابررسانا و صنایع هسته ای تبدیل شده اند.

ترکیه از لحاظ عناصر کمیاب چگونه است؟

ذخایر REE مختلف با ویژگی های قابل توجه از اواخر دهه 1950 در ترکیه شناسایی شده است، به ویژه در نتیجه مطالعات موسسه تحقیقات معدنی.

مجدداً در نتیجه فعالیت‌های برخی از شرکت‌های معدنی بخش خصوصی از اواسط سال 2000، ذخایر REE کشور ما توسعه بیشتری یافته است.

از این نظر، اشتباه نیست اگر بگوییم که ترکیه از نظر REE در وضعیت مطلوب تری نسبت به بسیاری از کشورهای دیگر در جهان قرار دارد.

نکته مهمی که در مورد تعیین این ذخایر باید بر آن تاکید شود این است که تقریباً تمام ذخایر REE ما در طی مطالعات کشف یا توسعه ذخایر عنصر یا سنگ معدنی دیگر یافت شده است.

این امر نشان می دهد که اکتشاف مواد معدنی موضوع بسیار مهمی است که در کشور ما باید به دقت مورد توجه قرار گیرد.

کدام عناصر کمیاب خاکی در ترکیه یافت می شود؟

مانند بسیاری از ذخایر در جهان، بسیاری از آنها به نسبت های متفاوتی یافت می شوند، زیرا این عناصر به دلیل ویژگی های شیمیایی خود به طور کلی با هم یافت می شوند.

با این حال، عناصر در گروه REE سبک با نرخ بالاتری نسبت به گروه REE سنگین در ذخایر موجود در کشور ما یافت می شوند. از این حیث، به ویژه لانتانیم، سریم و نئودیمیم پتانسیل تولید بالایی دارند.

آنها در چه مناطقی واقع شده اند؟

اولین و مهمترین ذخایر REE کشف شده در کشور ما در منطقه Kızılcaören استان اسکی شهیر قرار دارد.

30 میلیون تن کانی سازی در این کانسار وجود دارد که تقریباً 3.5 درصد محتوای REE دارد.

دومین کانی سازی مهم REE ترکیه که در اکتشاف الماس در سال 2006 کشف شد، در منطقه چاناکلی استان اسپارتا است.

این ذخیره همچنین حاوی 50 میلیون تن سنگ معدنی با محتوای REE در حدود 0.1 درصد است. در نتیجه بررسی‌ها و ارزیابی‌ها، پیش‌بینی می‌شود که ذخیره سنگ معدنی REE در منطقه به ۵۰۰ میلیون تن برسد.

جدا از این ذخایر، ذخایر مختلف حاوی REE در مالاتیا و قونیه از نظر پتانسیل در موقعیت مهمی قرار دارند.

علاوه بر این، برخی از عناصر REE در سطوح بالایی در بقایای برخی از معادن دیگر در ترکیه وجود دارد.

عناصر کمیاب خاکی و معدنی ترکیه

استانبولیار ، مرجع اطلاع رسانی فارسی زبانان ترکیه